Pijn bij het vrijen (dyspareunie)

Heb je regelmatig last van pijn tijdens of na het vrijen? Ben je bang om seks te hebben met jouw partner, omdat het ongelooflijk pijnlijk is? Dan is daar gelukkig iets aan te doen. Allereerst is het belangrijk om het probleem bespreekbaar te maken! Praat erover met jouw partner maar ook met de huisarts. In dit artikel willen we je vertellen over de oorzaken en oplossingen van dit probleem.

Pijn bij het vrijen heeft vaak een medische oorzaak, maar kan ook veroorzaakt worden door een psychisch probleem of een trauma. Over de mogelijke redenen van pijn tijdens de seks informeren we jou op deze pagina uitgebreid. Natuurlijk hoop je ook zo snel mogelijk zonder pijnklachten weer het bed te kunnen delen met je partner. Daarom informeren we jou ook over de behandelmethoden en geven we jou een aantal handige tips en adviezen.

Wat is dyspareunie?

Dyspareunie is de medische term voor pijn bij het vrijen. De term wordt zowel bij vrouwen als mannen gebruikt die pijn bij het vrijen ervaren. Bij vrouwen komt het echter veel vaker voor. Er wordt onderscheid gemaakt tussen diepe en oppervlakkige dyspareunie. Bij oppervlakkige dyspareunie heeft de vrouw vooral last van pijn bij de ingang van de vagina bij het begin van de penetratie. Bij diepe dyspareunie treedt de pijn juist op wanneer de penis dieper in de vagina doordringt. Het laatste wordt ook wel doorstootpijn genoemd.

Symptomen van dyspareunie

Pijn bij het vrijen wordt in de medische wetenschap ‘dyspareunie’ genoemd. Vrouwen (en soms ook mannen) hebben daarbij pijn bij het vrijen en dit is een terugkerend probleem. Om te achterhalen of jij last hebt van dyspareunie kan je de onderstaande symptomen eens doornemen. Komen één of meerdere symptomen overeen met jouw klachten? Dan heb je mogelijk dyspareunie.

• Je voelt pijn diep in de vagina voor, tijdens of vlak na het penetreren;
• Je hebt pijn rondom jouw vagina voor, tijdens of vlak na de penetratie;
• Je ervaart soms zelfs pijn in je onderrug of bekkenstreek tijdens de daad;
• De huid rondom de vagina is overgevoelig;
• Als je de vagina aanraakt, dan kan dat zeer pijnlijk zijn;
• Je gebruikt geen tampons maar maandverband omdat het inbrengen van een tampon zeer doet;
• Het is lastig om opgewonden te raken, omdat je bang bent voor de pijn;
• Seks is niet aan jou besteed, omdat jij je erg onzeker voelt, daardoor de spieren aanspant tijdens de daad waardoor geslachtsgemeenschap zeer pijnlijk is.

Oorzaken van dyspareunie

Met een duur woord noemt men pijn bij het bedrijven van de liefde ook wel ‘dyspareunie’. Het is een aandoening waarbij met name vrouwen (soms ook mannen!) pijn ervaren tijdens de geslachtsgemeenschap. Heb je last van pijn tijdens het vrijen? Dat kan door verschillende oorzaken komen.

Waarom heb ik pijn bij het vrijen?

In de meeste gevallen is er sprake van zowel een psychologische én lichamelijke oorzaak. Een combinatie van beiden dus. Men raakt niet of moeilijk seksueel opgewonden waardoor de vagina te droog blijft. Seks wordt dan een pijnlijke gebeurtenis. Voordat we jou verder informeren over de psychische oorzaken zoomen we eerst in op de lichamelijke problemen die pijn tijdens het vrijen kunnen veroorzaken.

Andere oorzaken van pijn tijdens het vrijen

Je geslachtsdelen zijn kwetsbaar en gevoelig. Pijn bij het vrijen kan daardoor veel verschillende oorzaken hebben. Hieronder sommen we een aantal van de meest voorkomende oorzaken op.

Vulvodynie

Een andere lichamelijke oorzaak van pijnlijke seks kan vulvodynie zijn. Bij deze lichamelijke aandoening is de vagina extreem gevoelig voor druk en dat geldt ook voor de schaamlippen of de clitoris. Vrijen is voor de vrouw een vrijwel onmogelijke opgave omdat het veel pijn doet.

Pijn bij het vrijen door een beschadigde vagina

Een puur lichamelijke oorzaak van pijn tijdens seks, kan een beschadigde vagina zijn. De aandoening dyspareunie kan dan door een verwonding in de vagina ontstaan. Of door een litteken of infectie. Penetratie is dan pijnlijk. Het doet soms zelfs pijn als het gebied rondom de vagina aangeraakt wordt.

Je schaamhaar scheren of epileren

Veel vrouwen (en mannen) scheren hun schaamhaar. Sommigen vinden een (grootendeels) kale schaamstreek simpelweg mooier, maar hygiëne wordt ook vaak als reden genoemd. Dat laatste is niet geheel terecht. Je schaamhaar speelt juist een rol bij het schoonhouden van je geslachtsdelen. Zo houdt het bijvoorbeeld bacteriën weg bij je genitaliën en neemt het ook vocht op. Daarnaast veroorzaakt het scheren van je schaamhaar miniscule wondjes en daarmee irritatie en soms zelfs ontstekingen.

Pijn bij het vrijen tijdens de overgang

Zo rond je 50e levensjaar kom je in de overgang. De vagina wordt dan droger en het bed delen met een partner kan dan een lastige opgave worden. Naast dat het vaginale vocht sowieso vermindert duurt het bij de meeste vrouwen ook wat langer voordat ze opgewonden zijn en de vagina vochtig wordt. Het hebben van gemeenschap wordt bij deze vrouwen tijdens en na de overgang pijnlijker.

Bij alle vrouwen die ouder worden, worden ook de baarmoeder en vaginawand minder flexibel. Tevens worden zowel de vagina als de schaamlippen kleiner. Bij penetratie kan de vaginawand geïrriteerd raken doordat het ”schuurt”, en vaak ontstaan er daardoor (kleine) wondjes in de vaginaopening.

Medicatie – een drogere vagina door medicijngebruik

Medicatie kan ook een oorzaak zijn van pijn bij het vrijen. Vooral medicijnen die invloed hebben op de hormoonhuishouding kunnen ervoor zorgen dat de vagina minder vochtig wordt bij opwinding. Glijmiddel kan in dit geval vaak helpen.

Psychische problemen – depressie en angststoornis

Het is algemeen bekend dat angststoornissen, depressies of andere psychische klachten/stoornissen, zich kunnen uiten in lichamelijke problemen waaronder een vermindert libido (geen zin hebben in seks). Als vrouw raak je minder gauw opgewonden met als gevolg dat de vagina niet vochtig wordt waardoor penetratie pijnlijk kan zijn. Misschien ben je ook wel erg onzeker over jezelf. Dit kan zich uiten in gespannenheid met als gevolg dat je de spieren onbewust aanspant. Veel psychische problemen ontstaan ook door vervelende seksuele ervaringen in het verleden. Daarover hieronder meer informatie.

Seksueel trauma

Pijnklachten tijdens het vrijen ontstaan bij vrouwen soms door een seksueel trauma. Ben je in het verleden seksueel misbruikt? Dan zou het kunnen zijn dat je deze zeer traumatische gebeurtenis herbeleeft wanneer je vrijt met je partner. Net zoals jij je in het verleden verzette tegen penetratie door je spieren aan te spannen, doe je dat nu ook onbewust waardoor het hebben van seks heel erg pijnlijk is.

Angst voor pijn

Dyspareunie kan ook veroorzaakt worden door angst voor de pijn. Vrouwen die hier last van hebben, belandden vaak in een vicieuze cirkel en ze hebben professionele hulp nodig om weer te kunnen genieten van de seks. Misschien was de eerste keer dat je seks had pijnlijk en neem je die ervaring onbewust mee naar het heden. Als je angst hebt voor de pijn door penetratie dan is het lastig om opgewonden te raken. Dit heeft weer als gevolg dat de vagina niet vochtig genoeg wordt en de penis tegen de vaginawand aanschuurt, wat erg pijnlijk kan zijn! Daardoor neemt de angst voor de pijn weer toe!

Tips om beter om te gaan met dyspareunie

Als pijn tijdens de seks een terugkerend probleem is, dan raden we jou aan om daarvoor professionele hulp te zoeken. Leg het probleem neer bij jouw huisarts, hij of zij kan jou doorverwijzen naar een specialist. Is de drempel voor jou te hoog om naar een specialist te stappen? Dan kan het sowieso helpen om meer over deze aandoening te lezen en over de behandelmethoden. Zelf kan je echter ook het een en ander doen. Praat er allereerst over met jouw partner en geef aan waar je last van hebt. Dit lucht op!

Als je aangeeft dat je door de pijn geen seks durft te hebben en dat het niet aan hem ligt, dan zal hij dat vast kunnen begrijpen. Geef ook aan wat je in bed wél fijn vindt, desnoods zonder penetratie. Heb vooral geen seks om het je partner naar de zin te maken. Je moet niets forceren. Bij sommige vrouwen kan het helpen om het voorspel langer te laten duren, zodat ze opgewonden raken en beter kunnen ontspannen. Je kunt ook denken aan andere standjes.

Ook jij als partner kunt iets doen

Misschien wil jij als man je inlezen over de aandoening dyspareunie, omdat jouw partner aangeeft last te hebben van pijn tijdens het vrijen. Een goede zaak! Het zal jouw vrouw of vriendin goed doen dat je bereid bent naar haar te luisteren en begrip voor haar situatie te tonen. In openheid over deze problemen praten zal haar een goed gevoel geven.

Pijn bij het vrijen is een probleem van jullie als koppel. Niet alleen van degene die de pijn ervaart. Probeer tijdens de seks haar te laten ontspannen en neem ruimschoots de tijd voor het voorspel. Als ze aangeeft pijn te hebben, ga dan niet door maar stop meteen. Anders zal haar angst om geslachtsgemeenschap met jou te hebben alleen maar groter worden.

Hoe vaak komt pijn tijdens de seks voor?

Op praten over pijn tijdens en na de seks rust een groot taboe. Maar naar schatting 10% van de vrouwen heeft hier in meer of mindere mate last van. Dit probleem komt net zo vaak voor bij jonge vrouwen als bij vrouwen die in de overgang zitten of bij oudere vrouwen na de menopauze.

Hoe zit dat bij mannen?

Soms hebben ook mannen last van pijnklachten tijdens of na het vrijen. Maar bij hen heeft het in vrijwel alle gevallen te maken met een lichamelijke oorzaak, zoals een SOA, een schimmelinfectie of door medicijngebruik.

Behandeling pijn bij het vrijen

Is pijn bij het vrijen goed te behandelen? In de meeste gevallen is het goed mogelijk om de klachten te verminderen. Wordt dyspareunie veroorzaakt door psychische problemen zoals een angststoornis of depressie, dan is de kans groot dat een behandelmethode bij een psycholoog helpt. Heeft de aandoening een puur lichamelijke oorzaak (bijvoorbeeld ontstaan na een operatie of door een infectie), dan kan dit wellicht worden behandeld en zal je met goede adviezen en tips de pijn kunnen verminderen.

Bekkenbodemspieren ontspannen – therapie

Een behandeling voor pijn door geslachtsgemeenschap die ook zijn vruchten afwerpt is bekkenbodemtherapie of bekkenbodemfysiotherapie. Zonder pijn kunnen vrijen staat of valt met het kunnen ontspannen van de spieren rondom de bekkenbodem. Dit zijn spieren die rondom je vagina liggen. Veel vrouwen die last hebben van dyspareunie, die spannen onbewust de bekkenbodemspieren aan wat een soepele penetratie bemoeilijkt en dit gaat gepaard met veel pijn. Je kan dit een beetje vergelijken met nekklachten door gespannen nekspieren. Een therapeut leert jou hoe je deze spieren weer laat ontspannen.

Glijmiddel tegen pijn bij het vrijen

Glijmiddel kan absoluut een goed hulpmiddel zijn voor vrouwen met seksproblemen. Zeker als de pijn bij vrijen veroorzaakt wordt doordat de vagina niet vochtig genoeg wordt. Zo kan je glijmiddel gebruiken tijdens het voorspel en daarmee de clitoris masseren zodat je sneller opgewonden raakt. Je zult daardoor gemakkelijker vochtig kunnen raken. Bedenk wel dat een glijmiddel het eigenlijke probleem niet oplost. Zie het dan ook als een hulpmiddel en niet als een oplossing tegen pijn bij het vrijen.